HISTORIA KARATE
STOPNIE
STYLE
METODY NAUKI
HIDETAKA NISHIYAMA
KATA
SHOTOKAN
GICHIN FUNAKOSHI
KYOKUSHIN
MASUTATSU ŌYAMA
Kata (układ formalny) – wysoce sformalizowany rodzaj ćwiczeń stosowanych w wielu tradycyjnych sztukach i sportach walki, szczególnie z grupy budō, jak również taekwondo (gdzie noszą one nazwę tul w wersji ITF, poomse w WTF a hyeong w niektórych innych organizacjach), taijiquan i innych. Są to sekwencje technik ataku i obrony, połączone z określonym poruszaniem, przyjęciem ściśle określonej pozycji i sposobu oddychania. Niektóre techniki w kata mają charakter wyłącznie symboliczny. Kata są bardzo ważną częścią programów nauczania dla wielu sztuk i sportów walki, a dla niektórych, zwłaszcza tych, gdzie kontakt broni z ciałem przeciwnika stanowiłby realne zagrożenie, stanowią ćwiczenia podstawowe.
W zależności od ustaleń przyjętych dla danej sztuki, czy sportu walki, kata wykonuje się samemu lub w parach (np. w judo, gdzie niezbędny jest partner ze względu na występujące w kata rzuty). Kata mogą być wykonywane przy użyciu którejś z tradycyjnych białych broni, np. miecz bokken (iaidō, kendo), włócznia (naginata), kij (‘jō, bō), a także bez użycia broni, np. aikido, judo, karate-do.
W kata wykonywanych pojedynczo zaleca się wizualizację ataku przeciwnika (przeciwników) oraz własnej, zalecanej właśnie do tego rodzaju ataku, obrony. W kata wykonywanych w parach jeden z ćwiczących pełni rolę nauczyciela, a drugi ucznia. Nauczyciel inicjuje akcję wykonując określony atak, natomiast zadaniem ucznia jest wykonanie obrony przewidzianej wobec tego rodzaju ataku.
Dla użytku współczesnych adeptów różnych sztuk i sportów walki opracowano nieco uproszczone, podstawowe kata nazywane Seitei, Pinan (Heian). Zawierają one najbardziej podstawowe dla danej sztuki walki pozycje i techniki (waza) i mają pomagać w zrozumieniu kluczowych dla niej zagadnień (np. zachowanie równowagi, odpowiedniego dystansu, postawy ciała oraz właściwego timingu). Po opanowaniu kata podstawowych zaleca się adeptom studiowanie kata bardziej zaawansowanych, nauczanych według dawnych sztuk walki, tzw. koryū-bujutsu.
W wielu sztukach i sportach walki wymagana jest odpowiednia znajomość kata przy zdawaniu egzaminów na stopnie uczniowskie oraz mistrzowskie dan. Kata są również często prezentowane podczas publicznych pokazów. W niektórych dyscyplinach poprawność wykonania kata oceniana jest również w kategoriach konkurencji sportowej.